De Nederlandse infrastructuur behoort tot de beste ter wereld, maar onder de oppervlakte dreigt een probleem. Bruggen, sluizen en wegen die decennia geleden zijn gebouwd, naderen hun technische houdbaarheidsdatum. Tegelijkertijd groeit het tekort aan vakmensen om al dat onderhoud uit te voeren. Stilstand is geen optie.
In gesprek met Paul van Kempen (World Class Maintenance) werd één ding glashelder: zonder slimme technologie en samenwerking lopen we vast in het onderhoud van onze infrastructuur.
Nederland heeft een lange traditie in water- en infrastructuurbeheer. Van de Deltawerken tot ons fijnmazige netwerk van wegen en spoorlijnen: we hebben altijd geïnvesteerd in slimme, toekomstbestendige oplossingen. Maar nu infrastructuur massaal veroudert, komt er een enorme onderhoudsopgave op ons af. Tussen 2040 en 2080 zullen talloze bruggen, sluizen en spoorverbindingen een ingrijpende renovatie of zelfs vervanging nodig hebben.
“Op de huidige manier gaat het niet lukken” waarschuwt Paul van Kempen, operationeel directeur van World Class Maintenance (WCM). “We zitten in een situatie waarin de onderhoudsbehoefte exponentieel groeit, terwijl de beschikbare capaciteit afneemt. Dat vraagt om een fundamenteel andere aanpak.”
De sector staat voor een duidelijke keuze: of we blijven werken volgens oude methodes en lopen het risico op onoverkomelijke achterstanden, of we zetten in op technologie om slimmer, efficiënter en duurzamer onderhoud mogelijk te maken. Een succesvolle omslag vereist niet alleen technologische innovatie, maar ook strategische samenwerking en gerichte financiering. Door publieke en private partijen te ondersteunen bij het aanboren van investeringsmogelijkheden en het opzetten van concrete innovatieprogramma’s, wordt de transitie naar slim onderhoud versneld.
De oplossing ligt in smart maintenance: een aanpak waarbij digitale technologieën, data en automatisering worden ingezet om onderhoud efficiënter en gerichter uit te voeren. In plaats van vast te houden aan vaste onderhoudsschema’s, wordt infrastructuur continu gemonitord en worden onderhoudsbehoeften voorspeld.
Waar onderhoud nu nog vaak reactief plaatsvindt—pas ingrijpen als er zichtbare slijtage of schade is—verschuift de focus naar preventie en voorspellend onderhoud. “Door slimme sensoren en geavanceerde data-analyse kunnen we de levensduur van infrastructuur verlengen en voorkomen dat er plotselinge uitval of onveilige situaties ontstaan,” legt Van Kempen uit.
Onderzoek naar Condition Based Maintenance (CBM) binnen de EU laat zien dat slim onderhoud tussen 2020 en 2040 kan leiden tot een besparing van €161,2 tot €379,7 miljard op investeringen en €38,1 tot €90,1 miljard op onderhoudskosten. Daarbij zijn indirecte maatschappelijke baten, zoals minder files en minder hinder, nog niet eens meegerekend.
(bron: Infrastructure Maintenance, a Necessity and Opportunity for Europe, WCM, TiU, 2023)
De eerste resultaten van smart maintenance zijn zichtbaar. Zo worden bij de Zeelandbrug slimme sensoren ingezet om het bewegingsmechanisme te monitoren en onderhoud tijdig in te plannen. Ook bij verschillende waterschappen wordt ‘predictive maintenance’ toegepast om pompsystemen efficiënter en betrouwbaarder te maken. Maar dit is pas het begin. De ambitie voor de komende vijf jaar is helder:
Wat deze transformatie bijzonder maakt, is de unieke Nederlandse aanpak van open innovatie. In plaats van concurrentie te laten overheersen, werken bedrijven, kennisinstellingen en overheden samen in een ecosysteem van gedeelde kennis en expertise — met succesvolle projecten zoals het CAMINO fieldlab als resultaat. Daardoor loopt Nederland niet alleen voorop in slim infrastructuuronderhoud, maar kunnen we innovaties ook sneller opschalen. Het biedt bovendien kansen om onze kennis en oplossingen te exporteren naar andere Europese landen met vergelijkbare uitdagingen.
Een toekomst waarin onderhoud bijna onzichtbaar wordt
De toekomst van infrastructuuronderhoud wordt proactief, digitaal en efficiënt. Als alles werkt zoals bedoeld, merkt de burger er weinig van – behalve dat alles soepel blijft draaien. Geen onverwachte brugsluitingen, geen langdurige files door spoedreparaties, geen infrastructuur die te laat wordt aangepakt.
Door nu in te zetten op smart maintenance, bouwen we aan een infrastructuur die langer meegaat, minder storingen kent en efficiënter wordt beheerd. De uitdaging is groot, maar de mogelijkheden zijn nog groter. Nederland beschikt over de kennis, samenwerking en innovatiekracht om hierin een leidende rol te spelen.
Een transitie als deze vergt meer dan alleen technologie. Het vraagt om de juiste financiering, partnerschappen en strategieën om innovaties van de tekentafel naar de praktijk te brengen. ERAC helpt partijen met:
Neem contact op met Pieter Liebregts.
Senior adviseur
Pieter Liebregts