Hoe provincies en gemeenten de weg naar Brussel vinden
In hoeverre zijn Nederlandse provincies en gemeenten zich eigenlijk bewust van de kansen die Europa biedt en hoe succesvol passen zij zich aan om deze kansen ook aan te grijpen? Deze vraag is onderzocht door de Universiteit Utrecht in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en het HNP. Uit het onderzoek blijkt dat het inspelen op Europeanisering voor provincies en sommige gemeenten geen ad-hoc beleid meer is, maar een bewuste keuze. Toch blijven de verschillen, vooral tussen gemeenten, groot. Verschillende obstakels staan de borging en verwevenheid van Europa binnen hun organisaties nog in de weg. In dit artikel willen we graag stilstaan bij de Europeanisering en hoe ERAC uw organisatie kan helpen om blijvend de weg in het Europese bos te vinden.
Europeanisering, wat is dat? Simpel gezegd betekent Europeanisering de mate waarin overheden en organisaties zich aanpassen aan de Europese Unie. Dit is belangrijk omdat de Europese Unie steeds nauwere economische, sociale en politieke banden kent. Deze banden resulteren in nieuw Europees beleid en nieuwe financiële instrumenten die ervoor moeten zorgen dat Europese prioriteiten, zoals klimaat en digitalisering, worden behaald. Decentrale overheden spelen een cruciale rol in dit proces en kunnen zelf ook profiteren van de kansen die Europa biedt. Europese fondsen en subsidies kunnen een steuntje in de rug zijn om de regionale innovatiekracht en economie te versterken. Daarnaast zijn Europese netwerken waardevolle middelen om grensoverschrijdend samen te werken en gezamenlijke beleidsprioriteiten te bereiken. Het aanpassen aan Europeanisering biedt dus kansen, maar vraagt ook tijd en aandacht. Volgens het onderzoek zijn kennis, prioriteit en capaciteit de drie belangrijkste aspecten om Europeanisering binnen de organisatie te verweven.
De vijf dimensies van Europeanisering Het onderzoek bekijkt de Europeanisering van gemeenten en provincies in de volle breedte en beschrijft vijf dimensies:
Het aanpassen van de interne organisatie en de externe organisatie in samenwerkingsverbanden
Het uitvoeren van Europees beleid door middel van wetgeving of Europese subsidies
Het inbrengen van de belangen van decentrale overheden bij Europese besluitvorming
Het benutten van Europese netwerken
Het positioneren binnen de Europese markt
Het verweven van Europa binnen de organisatie vormt met name een uitdaging voor Nederlandse gemeenten, waarbij er grote onderlinge verschillen zijn in de mate van Europeanisering. Deze verschillen worden onder andere verklaard door verschillen in capaciteit, kennis en de geografische locatie van gemeenten. Met name kleinere gemeenten zijn zich volgens het rapport minder bewust van Europeanisering. Hierdoor is er vaak meer aandacht voor andere prioriteiten dan Europa. Tussen provincies zijn de verschillen kleiner en is er een groter bewustzijn van het belang van Europa en een bereidheid om hierop in te spelen. Desondanks vormt het integreren van Europa als integraal en vanzelfsprekend onderdeel van de organisatie ook voor Nederlandse provincies nog steeds een uitdaging.
Het organisatieadvies van ERAC helpt uw organisatie Europa dichterbij te brengen ERAC begrijpt als geen ander de kansen die Europa biedt. Door onze jarenlange ervaring weten wij ook hoe belangrijk het is om Europa binnen de organisatie te verankeren. Zoals ook uit het onderzoek blijkt, is het essentieel dat Europeanisering binnen een organisatie niet afhankelijk is van één persoon, maar breed wordt geïntegreerd. Ook het zorgen voor voldoende capaciteit en het zoeken van samenwerking met partners in de regio zijn belangrijk. ERAC beschouwt het opereren op het Europese toneel als een multidimensionale uitdaging met verschillende onderdelen, waaronder:
Organisatie: Hoe overlappen de ambities van de gemeente met die van Europa?
Visie en strategie: Is er voldoende expertise en capaciteit op het gebied van Europese financiering als middel voor een projectenportfolio?
Samenwerking: Zijn de juiste partners (tijdig) in beeld?
Public Affairs: Hoe zet een gemeente in op beïnvloeding en positionering?
Op basis van deze visie heeft ERAC een organisatiemodel ontwikkeld met zes indicatoren:
Structuur en verantwoordelijkheden
Interne samenwerking en informatievoorziening
Externe samenwerking
Capaciteit en expertise
Projectimplementatie
Vertegenwoordiging in Brussel
Op basis van deze indicatoren analyseert ERAC de beginsituatie, stelt een op maat gemaakte ideale situatie vast en biedt een stappenplan om van de huidige situatie naar de gewenste situatie te komen. Hiermee helpen wij uw organisatie Europa dichterbij te brengen en Europese kansen structureel te benutten.
Conclusie Het inspelen op Europeanisering is voor Nederlandse provincies en gemeenten steeds meer een bewuste keuze geworden. Hoewel er nog obstakels zijn, zoals verschillen in capaciteit en kennis, zijn provincies over het algemeen meer bewust van het belang van Europa dan gemeenten. Het verankeren van Europeanisering binnen de organisatie blijft echter een uitdaging. ERAC biedt organisatieadvies en begeleiding om Europese kansen optimaal te benutten en helpt provincies en gemeenten om de weg naar Brussel te vinden. Samen zorgen we ervoor dat Europese samenwerking en financiering vanzelfsprekend en geïntegreerd zijn binnen uw organisatie, waardoor u kunt profiteren van de kansen die Europa te bieden heeft. Meer hierover weten? Onze experts, Steven Berens, Robert Smeets en Pieter Liebregts helpen u graag verder.
